Merhaba dostlar! Bugün size programlamanın temel taşlarından biri olan metotlardan bahsedeceğim. Hani şu, bir işi defalarca yapmamak için yazdığımız küçük kod parçacıkları var ya, hah işte onlardan. Ben ilk başladığım zamanlarda metotları sadece bir ‘kısayol’ gibi görüyordum ama zamanla anladım ki, aslında programın can damarı bunlar. Ne güzel değil mi?
Metotlar, aslında birer fonksiyon gibi düşünebilirsiniz. Yani, belirli bir görevi yerine getiren, kendi içinde bir dizi komutu barındıran ve çağrıldığında o görevleri sırayla yerine getiren kod blokları. Düşünün ki bir yemek yapıyorsunuz, tarifte ‘sebzeleri yıka ve doğra’ diyor. İşte bu ‘sebzeleri yıka ve doğra’ kısmı bir metot gibi. Siz her sebze kullanacağınızda o işlemi tekrar tekrar yapmak yerine, bir kere tanımlayıp çağırıyorsunuz.
Bu arada, metotlar denince akla hemen parametreler ve return ifadeleri gelir. Parametreler, metotlara dışarıdan bilgi göndermemizi sağlar. Tıpkı yemek tarifindeki ‘2 adet domates’ gibi. Domates, bu tarif için bir parametre oluyor. Metodumuz bu parametre sayesinde ne kadar domates kullanacağını biliyor.
Parametreler sayesinde metotlarımız daha esnek hale geliyor. Aynı işlemi farklı girdilerle yapabiliyoruz. Mesela toplama işlemi yapan bir metot düşünün. Parametre almazsa hep aynı iki sayıyı toplar ama parametre alırsa, istediğiniz iki sayıyı toplar. Ne kadar harika!
Şimdi gelelim return ifadesine. Bu da metotların bize bir değer geri döndürmesini sağlıyor. Yani, o yemek tarifindeki ‘sebzeleri yıka ve doğra’ işlemi bittiğinde, size ‘hazır doğranmış sebzeler’ gibi bir sonuç veriyor. Programlamada da bu, metotun hesapladığı bir değer, bir sonuç ya da bir durum bilgisi olabilir. Tıpkı bir hesap makinesindeki toplama tuşuna bastığınızda size sonucu göstermesi gibi. Return ifadesi olmazsa, metot yaptığı işi kimseye duyuramaz, sanki kendi kendine konuşmuş gibi olurdu galiba.
Bu return olayı bazen kafa karıştırıcı olabiliyor. Çünkü bazı metotlar bir değer döndürmez. Mesela ekrana bir şey yazdıran metot, bir değer döndürmeyebilir. Bunlara genellikle ‘void’ metotlar denir. Yani ‘boş’ gibi düşünebilirsiniz. Ama aslında yaptıkları iş önemlidir. Mesela bir mesaj kutusu gösteren metot, size bir şey döndürmese bile ekranda bir şeyler göstermiş olur.
Şimdi bu işleri bir kod örneğiyle pekiştirelim. Mesela, kullanıcıdan alınan iki sayıyı toplayıp sonucu ekrana yazdıran basit bir C# örneği yapalım. Hem parametre kullanımını, hem de return ifadesini göreceğiz.
İlk önce yanlış bir örnek yapalım, nerede hata yapabileceğimizi görelim. Sonra da doğrusunu konuşuruz.
// YANLIŞ ÖRNEK: Return ifadesi olmayan ve parametreleri direkt metot içinde alınan toplama
public void ToplamaYap() { int sayi1 = 5; int sayi2 = 10; int sonuc = sayi1 + sayi2; Console.WriteLine("Toplam: " + sonuc); // Ekrana yazdırıyor ama sonucu başka yere kullanamıyoruz. }Gördüğünüz gibi, bu metot direkt sonucu ekrana yazdırıyor. Yani ‘ToplamaYap()’ metodunu çağırdığınızda ekranda ‘Toplam: 15′ yazar. Fakat bu ’15’ sayısını başka bir hesaplamada veya başka bir değişkene atayarak kullanamazsınız. Çünkü metot bir değer döndürmüyor. Sadece işini yapıp bitiriyor. Bu arada, bu metodu kullanmak için şöyle bir şey yapmanız gerekirdi: ToplamaYap();
Şimdi gelelim doğrusuna. Bu sefer hem parametre alacak, hem de sonucu bize geri döndürecek bir metot yazalım. Bu sayede toplama işleminin sonucunu istediğimiz yerde kullanabileceğiz.
// DOĞRU ÖRNEK: Parametre alan ve return ile değer döndüren toplama metodu
public int ToplaVeDondur(int sayi1, int sayi2) { int sonuc = sayi1 + sayi2; return sonuc; // Hesaplanan sonucu dışarıya gönderiyoruz. }İşte bu kadar basit! ‘ToplaVeDondur’ metodunu çağırdığınızda iki tane tam sayı parametresi veriyorsunuz. Metot bu sayıları topluyor ve sonucu ‘int’ türünde geri döndürüyor. Peki bunu nasıl kullanacağız? Mesela şöyle:
int sonucum = ToplaVeDondur(20, 30);
Console.WriteLine("Benim sonucum: " + sonucum);
Bu kod parçası, önce ‘ToplaVeDondur’ metodunu çağırıp 20 ve 30’u gönderiyor. Metot 50 sonucunu döndürüyor ve bu 50 sayısı ‘sonucum’ değişkenine atanıyor. Sonra da bu değişken ekrana yazdırılıyor. Ne güzel değil mi? Artık toplama işleminin sonucunu istediğimiz gibi kullanabiliyoruz.
Neticede, metotlar, parametreler ve return ifadeleri programlamanın temelini oluşturuyor. Bunları iyi anladığınızda, kodlarınız hem daha düzenli olacak hem de daha anlaşılır hale gelecek. Bu arada, bu konuyu daha detaylı öğrenmek isterseniz, Microsoft’un kendi dokümanlarına göz atabilirsiniz. Orada da güzel örnekler bulabilirsiniz. Mesela şöyle bir arama yapabilirsiniz: C# metotlar parametre return.
Bu arada, bazı dillerde metotlar tamamen fonksiyon gibi davranır. Python gibi mesela. Orada fonksiyon tanımlama mantığı biraz daha farklı ama mantık aynı. Yani bir işi paketleyip sonra çağırıyorsun.
Unutmayın, kod yazarken en önemli şeylerden biri de tekrar eden kodlardan kaçınmak. Metotlar tam olarak bunun için var. Bir kere yaz, istediğin kadar kullan. Bu hem zaman kazandırır hem de kodunuzun okunabilirliğini artırır. Gerçi bazen basit bir iş için bile metot yazmak gereksiz gibi gelebilir ama alışkanlık kazandığınızda, ileride çok daha karmaşık projelerde işinizi inanılmaz kolaylaştıracaktır. İnanın ki!
Sonuç olarak, metotlar programlamanın olmazsa olmazı. Parametrelerle onlara bilgi veriyor, return ile de onlardan sonuç alıyoruz. Bu döngüyü anladığınızda, kodlama serüveninizde büyük bir adım atmış olacaksınız.