Veritabanlarıyla uğraşırken bazen işler biraz karışabilir, değil mi? Hele ki o kocaman tabloların içinde kaybolduğunuzu hissettiğiniz anlar… Hani böyle ‘Hocam bu verilerin hepsi bana lazım değil ki, sadece en yenileri veya en önemlileri yeterli.’ dediğiniz anlar vardır ya, işte tam da o anlarda imdadımıza yetişen iki sihirli komut var: ORDER BY ve LIMIT. Ben de bugün size bu ikilinin ne işe yaradığını, nasıl kullanıldığını, kendi deneyimlerimden de küçük örnekler vererek anlatmaya çalışacağım. Hazırsanız başlayalım!
Öncelikle ORDER BY’dan başlayalım. Bu arkadaş, adından da anlaşılacağı gibi, verilerinizi istediğiniz şekilde sıralamanıza yarıyor. Mesela bir e-ticaret sitesinde ürünleri fiyatına göre ucuzdan pahalıya ya da adını alfabetik olarak sıralamak isteyebilirsiniz, ya da bir blog sitesinde en son yazılanları en üste çıkarmak gibi. ASC (ascending) ile artan sırada (A’dan Z’ye, küçükten büyüğe) veya DESC (descending) ile azalan sırada (Z’den A’ya, büyükten küçüğe) sıralama yapabilirsiniz. Mesela ben bazen kendi blogumda en çok okunan yazılarımı görmek için bir sıralama yaparım, bakarım ki ‘aa, şu yazı hiç beklemediğim kadar ilgi görmüş!’ diye şaşırırım. Ne güzel değil mi? Verileri anlamak, onlardan anlamlı çıktılar elde etmek işte tam da bu yüzden önemli.
Şimdi gelelim LIMIT’e. Bu da LIMIT’ten yani sınırdan geliyor. ORDER BY ile sıraladığınız verilerin sadece belirli bir kısmını almak istediğinizde kullanılıyor. Mesela son 5 siparişi görmek istiyorsunuzdur ya da en popüler 10 ürünü. İşte orada LIMIT devreye giriyor. Genelde ORDER BY ile birlikte kullanılır çünkü ‘en son 5 tane’ dediğinizde, neyin son 5 tane olduğunu belirlemeniz gerekir. Eğer LIMIT’i tek başına kullanırsanız, veritabanı size rastgele 5 tane kayıt dönebilir ki bu da pek işe yarar olmaz sanırım.
Bir örnek düşünelim. Diyelim ki bir kullanıcı tablonuz var ve en son kaydolan 3 kullanıcıyı görmek istiyorsunuz. Ne yaparsınız? İlk önce kullanıcıları kaydolma tarihlerine göre azalan sırada (en yeni önce) sıralarsınız, sonra da LIMIT 3 ile sadece ilk üçünü alırsınız. İşte bu kadar basit!
SQL sorgusunda bu şöyle görünebilir:
SELECT * FROM kullanicilar ORDER BY kayit_tarihi DESC LIMIT 3;Bu sorgu, ‘kullanicilar’ tablosundaki tüm sütunları getirir, ancak kayıt tarihine göre en yeniden başlayarak azalan sırada sıralar ve sadece ilk 3 kaydı listeler. Gayet mantıklı çalışıyor değil mi?
Fakat bazen işler biraz daha karmaşıklaşabiliyor. Mesela sayfalama yaparken LIMIT ve OFFSET komutlarını birlikte kullanmamız gerekiyor. OFFSET, belirli sayıda kaydı atlamamızı sağlıyor. Yani diyelim ki her sayfada 10 tane kayıt göstereceksiniz. İlk sayfada ilk 10 kaydı alırsınız (LIMIT 10, OFFSET 0). İkinci sayfada ise ilk 10 kaydı atlayıp sonraki 10 kaydı alırsınız (LIMIT 10, OFFSET 10). Anladın sen onu 🙂
Geçenlerde bir projede şöyle bir durumla karşılaştım. Bir raporlama ekranı yapıyorduk ve kullanıcılar belirli bir tarih aralığındaki tüm verileri görmek istiyorlardı. Fakat veri o kadar fazlaydı ki, sorgu çalıştığında veritabanı resmen kitleniyordu. Kendi yazdığım program sınıfta kaldı diyebilirim o an 🙂
Sonra aklıma ORDER BY ve LIMIT geldi. Dedim ki ‘Hocam biz bu verileri tek seferde çekmeyelim de, kullanıcıya ‘Son 1000 kayıt’ ya da ‘En çok satan 50 ürün’ gibi seçenekler sunalım.’ Böylece hem veritabanı rahat nefes aldı, hem de kullanıcılar istedikleri verilere daha hızlı ulaşabildi. Bu arada, bu tür durumlarda sorguları optimize etmek de çok önemli tabii. Doğru indeksler kullanarak ORDER BY ve LIMIT’in daha da hızlı çalışmasını sağlayabilirsiniz. Bu konuyu da başka bir yazıda detaylı konuşuruz belki.
Şimdi gelelim kod örneğine. Diyelim ki bir ürün tablomuz var ve en pahalı 5 ürünü listelemek istiyoruz. Önce yanlış bir yaklaşım, sonra da doğru yaklaşım:
-- YANLIŞ YAKLAŞIM: Sadece sıralama, sınır yok. Çok veri varsa sorun çıkarabilir. SELECT urun_adi, fiyat FROM urunler ORDER BY fiyat DESC; -- DOĞRU YAKLAŞIM: En pahalı 5 ürünü seçiyoruz. SELECT urun_adi, fiyat FROM urunler ORDER BY fiyat DESC LIMIT 5;
Gördüğünüz gibi, ilk sorgu tüm ürünleri fiyatına göre sıralar ama ne kadar veri döneceği belli değil. Eğer tablonuzda milyonlarca ürün varsa, bu sorgu sizi oldukça yavaşlatabilir. İkinci sorgu ise sadece en pahalı 5 ürünü getirerek hem daha hızlı çalışır hem de ihtiyacımız olan veriyi tam olarak verir. Bu arada, MySQL ve PostgreSQL gibi veritabanlarında LIMIT 5 gibi kullanılırken, SQL Server’da TOP 5 gibi kullanıldığını da belirtmek isterim. Yani kullandığınız veritabanına göre küçük farklılıklar olabiliyor.
Neticede, ORDER BY ve LIMIT, veritabanı sorgularınızı daha verimli hale getirmenin, istediğiniz verilere daha hızlı ulaşmanın anahtarlarından ikisi. Onları doğru kullanmak, hem performans açısından size büyük kazanç sağlar hem de karmaşık veri setleriyle başa çıkmanızı kolaylaştırır. Kendi projelerimde de sıkça kullandığım bu komutlar, bana inanılmaz zaman kazandırdı diyebilirim. Özellikle büyük veri setleriyle çalışırken, bu ikiliyi es geçmemek lazım. Hadi bakalım, siz de deneyin, görün ne kadar pratik!
Bu arada, veri tabanı konusunda bazen en basit çözümler en etkili olanları olabiliyor. Hani böyle karmaşık algoritmalar yerine, basit bir ORDER BY ve LIMIT ile işi çözmek gibisi yok. Sanırım bu konuyu yeterince anlattım, ne dersiniz?
Unutmayın, veritabanı optimizasyonu sadece karmaşık sorgularla olmaz. Bazen en basit komutları doğru yerde kullanmak bile fark yaratır.
İşte bu kadar basit.
Ne güzel değil mi?
Bu arada, bu komutların kullanımı veritabanından veritabanına küçük farklılıklar gösterebilir. Mesela PostgreSQL’de OFFSET ile birlikte LIMIT 10 OFFSET 20 gibi kullanılırken, MySQL’de LIMIT 20, 10 şeklinde kullanılabiliyor. Yani kısaca, kullandığınız veritabanının dokümantasyonuna göz atmak her zaman iyidir.
Son olarak, bu konuyu daha iyi anlamak isterseniz, Google’da ‘SQL ORDER BY LIMIT tutorial’ diye aratarak karşınıza çıkan birçok kaynağa bakabilirsiniz. YouTube’da da güzel anlatımlar bulmak mümkün, buradan bir göz atın derim.
Neyse efendim, umarım bu yazı size ORDER BY ve LIMIT komutlarını daha iyi anlamanızda yardımcı olmuştur. Hadi bakalım, kodlama dolu günler!